Ryzyko menedżerskie w praktyce kierowania
Menedżerowie pracują w ogromnym napięciu, pod presją - mając do czynienia z różnego typu ryzykiem. Jednym z nich, jest ryzyko kadrowe (personalne), które występuje w dużej skali i praktycznie zawsze. Często nie do końca jest uświadamiane, a czasem jest wręcz bagatelizowane. Określając ryzyko personalne należy wiele rzeczy nazywać po imieniu. Warto podkreślić, że zarządzanie ryzykiem personalnym, według profesora A. Pocztowskiego, można uznać za jeden z najważniejszych problemów zarządzania zasobami ludzkimi.
Każda decyzja kierownicza oraz każde działanie w obszarze ludzkim zawiera potencjalne zagrożenia dla organizacji.
Z tego powodu próbuje się identyfikować różne czynniki ryzyka personalnego. Nie ma jedynej, uniwersalnej czy też właściwej metody identyfikacji ryzyka. W zasadzie każda organizacja może opracować własną metodę, biorąc pod uwagę swoje doświadczenia, wielkość i specyfikę, a przede wszystkim funkcje i realizowane zadania.
Ryzyko ogólnie możemy określić jako „stan, w którym rezultat osiągnięty w przyszłości jest nieznany, ale można zidentyfikować jego przyszłe alternatywy przy założeniu, że szanse możliwych alternatyw są znane” (Leksykon Finansów, PWE, Warszawa 2001, s. 266.). Natomiast zarządzanie ryzykiem to:
- bezpieczne kierowanie,
- walka z jego (ryzyka) przyczynami i wpływem na organizację
- uporządkowany zestaw wzajemnie powiązanych składników umożliwiających rozwiązywanie występujących problemów i osiąganie założonych celów w organizacji,
- identyfikacja, mierzenie, sterowanie i kontrolowanie ryzyka w celu jego maksymalnego ograniczenia oraz ubezpieczenia się przed jego skutkami.
Ogólna, bardzo uniwersalna definicja ryzyka może brzmieć następująco: ryzyko jest prawdopodobieństwem wystąpienia dowolnego zdarzenia, działania lub braku działania, którego skutkiem może być szkoda w majątku lub wizerunku danej firmy/komórki lub, które przeszkodzi w osiągnięciu wyznaczonych jej celów i zadań.
Z kolei ryzyko kadrowe (personalne) to przede wszystkim prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnego zdarzenia na skutek podjętych decyzji personalnych oraz skali negatywnych skutków tego zdarzenia dla prawidłowego funkcjonowania organizacji. Dotyczy ono strat (głownie finansowych) wynikających z ludzkiej niedoskonałości, a także z niedoskonałości procesów zarządzania zasobami ludzkimi. Ryzyko kadrowe jest określone przez stopień zmienności lub niepewności osiągnięcia zamierzonego wyniku (podjętej decyzji personalnej) i może być traktowane, jako zagrożenie dla funkcjonowania i rozwoju organizacji. Przyjmuje się również, że jest to ryzyko wynikające z oszustw, pomyłek, nadużyć, niekompetencji i braków w wykształceniu personelu zatrudnionego w danym przedsiębiorstwie (G. Michalski Leksykon zarządzania finansami, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004, s.92).
Stosunkowo często ryzyko to ogranicza się do pojmowania tego pojęcia wyłącznie jako ryzyka czynnika ludzkiego. W ramach tego podejścia pracownicy są traktowani jako podstawowe źródło ryzyka. Czynnikami ryzyka są indywidualne cechy pracowników, nieprzewidywalne zachowania, podejmowane przez pracowników działania lub decyzje oraz zdarzenia losowe dotyczące poszczególnych pracowników, które mogą doprowadzić do negatywnych skutków dla przedsiębiorstwa.
Ryzyko kadrowe można rozpatrywać w kilku wymiarach:
- Psychologiczno-socjologicznym, wówczas ryzyko personalne związane jest z podejmowaniem określonych decyzji kadrowych (np. ryzyko związane z podjęciem decyzji o zatrudnieniu pracownika w ramach umowy cywilnoprawnej, ryzyko związane z podjęciem decyzji o korzystaniu z pośrednictwa agencji pracy tymczasowej);
- Matematyczno-statystycznym, kiedy skutki podjęcia decyzji kadrowych wyrażane są w postaci prawdopodobieństwa wystąpienia określonych zdarzeń;
- Finansowym, gdy ryzyko personalne wyraża prawdopodobieństwo zarówno wystąpienia strat finansowych (braku oczekiwanych korzyści), jak i pojawienia się zysków (korzyści) będących następstwem podjętych decyzji personalnych.
Źródło: (Buła P., Zarządzanie ryzykiem w jednostkach gospodarczych. Aspekt uniwersalistyczny, Akademia Ekonomiczna, Kraków 2003, s 23.)
Powyższe ryzyka w znacznym stopniu wiążą się z możliwymi w każdym środowisku patologiami w zachowaniach i postawach, a także w relacjach społecznych. Przykładowo możemy wymienić tu: manipulacje, nadużycia, szkodnictwo, elementy korupcji.
W związku z tym zaangażowanie kadry kierowniczej powinno odnosić się do zwalczania nagannych i szkodliwych zachowań i postaw, takich jak:
- wyjawianie tajemnic służbowych,
- fałszowanie dokumentacji związanej z pracą, jej ilością, jakością i kosztami,
- ukrywanie rażących szkód i błędów popełnionych w trakcie pracy,
- wykorzystywanie przedmiotów, materiałów i narzędzi pracy w celach osobistych,
- wykorzystywanie sprzętu firmy do celów prywatnych (na przykład środków łączności i komunikacji),
- kopiowanie na własny użytek programów komputerowych i innych materiałów,
- załatwianie spraw prywatnych w czasie i miejscu pracy,
- niewywiązywanie się z podstawowych obowiązków wynikających z przydzielonego zakresu pracy.
Ryzyko kadrowe wiąże się również z ryzykiem prawnym. Ryzyko prawne można zdefiniować jako zagrożenie wynikające z: niestabilności uregulowań prawnych lub zmian w orzecznictwie, błędnego ukształtowania stosunków prawnych, nieprzestrzegania bądź niewłaściwego stosowania obowiązującego prawa w organizacji niekorzystnych rozstrzygnięć spraw spornych organizacji. Przejawami rosnącego zagrożenia dotyczącego ryzyka prawnego są: informacje od pracowników/ klientów o działaniach niezgodnych z prawem, zauważalne i powtarzalne niezachowanie staranności / zaniedbania, rosnąca liczba pozwów lub spraw sądowych, rosnący poziom przegranych spraw sądowych, widoczna „kultura wzajemnego obwiniania”.
Więcej informacji na temat ograniczania ryzyka menedżerskiego w zarządzaniu znajdą Państwo na naszym szkoleniu: link
Zapraszam, Jarosław Marciniak, HR AUDYTOR http://hraudytor.pl/